بررسی برخی پارامترهای پویایی و تراکم سگ ماهی جویباری paracobitis malapterura (valenciennes, 1846) و رابطه آن با عوامل محیطی در نهرهای: تیل آباد و زرین گل استان گلستان (مطالعه موردی- تابستان 1387)

با استفاده از 5 ویژگی شمارشی شاخص های تنوع ژیووتفسکی و فاصله تاکسونومیکی میرونوفسکی محاسبه و 25 صفت ریخت سنجی و 20 صفت ریخت سنجی نسبی پس از استانداردسازی در تجزیه به مولفه های اصلی و سپس تجزیه تحلیل تابع تشخیص و رگرسیون منطقی استفاده شد. سپس ماهیان با استفاده از سنگریزه های شنوایی تعیین سن گردیده و محتویات معده آن ها نیز جهت مطالعات تغذیه ای مورد بررسی قرار گرفت. با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (gis) ویژگی های سیمای محیط تعیین و در سه بافر 30، 90 و 270 متر به همراه خصوصیات درون نهری ارتباط آن ها با فراوانی سگ ماهی جویباری نیز مورد بررسی قرار گرفت. خصوصیات ریخت شناسی شمارشی در دو جویبار تفاوتی با یکدیگر نداشته اما خصوصیات ریخت سنجی و ریخت سنجی نسبی جمعیت ها را متمایز می نمود. رابطه نمایی طول-وزن سگ ماهی جویباری در جویبار زرین گل رشد آلومتریک منفی (b=2.8078) و در جویبار تیل آباد رشد ایزومتریک (b=2.9332) را نشان داد. پارامترهای پویایی جمعیت ماهی برای معادله برتالان فی به روش فورد-والفورد در جویبار زرین گل برابر با l?=164.3 mm، k=0.376 و t0=-0.28 و در جویبار تیل آباد l?=172.911 mm، k=0.26 و t0=-0.347 براورد گردید. روند فاکتور وضعیت در ماهیان جویبار تیل آباد و زرین گل مشابه اما در ماهیان زرین گل بهتر بود. ضریب رشد لحظه ای نیز یکسان بوده و روندی مشابه در بین دو جمعیت داشت. ارجحیت غذایی این ماهی با استفاده از شاخص ایولو در زرین گل افمروپترا و سراتوپوگونیده و در تیل آباد شیرونومیده، تریکوپترا و کولمبولا تعیین شد. جمعیت ماهی روابط مثبتی در جویبار زرین گل با پوشش گیاهی داخل جویبار و اکسیژن محلول و در جویبار تیل آباد با پوشش گیاهی داخل جویبار، ماهیان خیاطه و سیاه ماهی (p < 0.05) و ارتفاع (در هر سه بافر) (p < 0.1)؛ و نیز روابط منفی در جویبار زرین گل با کشاورزی (در بافر 270 متر) (p < 0.1) و در جویبار تیل آباد با سرعت آب، دمای هوا و هدایت الکتریکی داشت (p < 0.05). با ادغام دو جویبار اثرات زیست محیطی بهتر مشاهده شد: سرعت آب (p < 0.1) و کاربری کشاورزی (در بافر 270 متر) (p < 0.05) رابطه منفی؛ و پوشش گیاهی داخل رودخانه، شیب (p < 0.05) و پوشش جنگل متراکم (در بافر 90 متر) (p < 0.1) ارتباطی مثبت با جمعیت ماهی دارند. نتایج متنوع خصوصیات ریخت شناسی، سن، رشد و تغذیه بیانگر انعطاف پذیری بالای فنوتیپی ماهی در تطابق با شرایط زیست محیطی می باشد.